ADRIAAN REMIËNS – Man met zwaard

Boven entree van de villa aan het Albert Hahnplantsoen nummer 10 zit een sluitsteen met geïntegreerde verlichting. Dit beeldhouwwerk van Adriaan Remiëns laat een mannetje met zwaard zien, geflankeerd door een roofvogel en een draak (?). Deze gevelsteen dateert uit 1927.

ADRIAAN REMIËNS - Arenden

De villa Dijsselhofplantsoen hoek Apollolaan bevat twee hoekstenen met afbeeldingen van een arend. De gevelstenen, daterend uit 1927, zijn  gehakt door de Amsterdamse beeldhouwer Adriaan Remiëns. De arend was waarschijnlijk een geliefd onderwerp van Remiëns. In 1923 maakte hij twee afbeeldingen van deze vogel in Betondorp (klik HIER) en in 1924 een aan de Stadionweg (klik HIER).

ADRIAAN REMIËNS, JAN HAVERMANS, THEO VOS EN JOHAN POLET – gevelbeelden Mercatorplein

Het Mercatorplein is het centrum van plan-West ofwel het 6000-woningenplan, dat in 1922 door een particuliere bouwerscombinatie bij de gemeente werd ingediend. H.P. Berlage ontwierp het plein. De beeldhouwers Adriaan Remiëns, Jan Havermans, Theo Vos en Johan Polet kregen in 1927 de opdracht de flats op het plein van beeldhouwwerk te voorzien en werden betaald uit het gemeentelijk steunkrediet.

HARALD SCHOLE - Viaductversieringen Nieuwe Hoogstraat

Vandaag een reactie ontvangen van beeldend kunstenaar Harald Schole op mijn blogbericht van 17 april 2011 betreffende de viaductversieringen aan winkelpanden aan Nieuwe Hoogstraat 12-16:

“ Ik mocht uitzoeken wat ik interessant vond. Dwalend over de opslagplaatsen van Monumentenzorg zag ik klokgevels, trappen, gevelstenen en allerlei ornamenten. Ineens werd mijn aandacht getrokken door die grote brokken graniet grotendeels weggezakt in de modder”.
Harald Schole vertelt over zijn eerste opdracht na de Rietveld Academie. In 1981 was aan hem de opdracht gegund om in nieuwbouw in de Nieuwe Hoogstraat oude gevelstenen te verwerken in de moderne architectuur. Een wens van de architect Guido van Overbeek en de buurt werden daarmee vervuld.
“ Daar aan de rand van de stad vond ik 12 stukken van dezelfde steensoort. Het leek werk van Hildo Krop. Het bleken echter sculpturen uit de jaren dertig, gemaakt voor viaducten in het traject van de geplande ringspoorbaan (de huidige A10). Ze lagen daar al sinds de jaren 50 van de vorige eeuw en niemand wist wat ie er mee aan moest. Alles was trouwens wel gedocumenteerd. Zo ontdekte ik dat niet Krop maar verschillende kunstenaars, in reliëfs symbolen verwerkten die met de spoorwegen en vooruitgang te maken hebben. Jan Polet verbeeldde Nijverheid door een man met raderen en een hamer. Jan Trapman typeerde Energie door man blazend boven een fluitketel met stoom. Van zijn hand is ook een rennend paar, een seinpost en saluerende hand van de stationschef. En Mercurius symbool van de handel. Deze symbolen vond ik ook passend voor deze plek. In de Nieuwmarkt was na een tumultueuze tijd sprake van stadsherstel. De oorlog, de sloop vanwege de metro hadden van de Hoogstraat een treurige straat gemaakt, met gaten door sloop en verder veel verwaarloosde en dichtgetimmerde panden. Met de nieuwbouw van woningen en winkels kwam er weer leven in de buurt.
De ringspoorbaan is er nooit gekomen en de overbodige viaducten zijn met dynamiet gesloopt, dat is bepaald niet zachtzinnig gegaan. De stenen waren niet alleen beschadigd maar bedekt door een algenlaag. Gelukkig waren de beeltenissen nauwelijks aangetast. Weken ben ik bezig geweest met mijn hamer en beitel van gehard staal. Ik heb wel 3 kilo aan metaal platgeslagen om ze zo te bewerken dat ze in de nieuwbouw pasten. De beeldkant van de stenen zijn zorgvuldig schoongemaakt, het bijwerken betrof alleen de ruwe zij- en achterkanten. De etalages kregen brede vensterbanken, vier staande beelden plaatste ik als pylonen in de gevel. Verder adviseerde ik verticaal metselwerk om zo een verbinding te maken tussen de plint en de dakbekroning.
Hoewel ik het zelf erg geslaagd vind en hergebruik geen novum is (Schole’s voorbeeld is bijvoorbeeld het bronzen vierspan uit de oudheid, later geplaatst op de basiliek van San Marco in Venetië) kwam er snoeiharde kritiek op deze vervlechting van architectuur en kunst. Kunsthistoricus Baalman vond de reliëfs volledig uit zijn context gerukt dat was van mening dat het werk in een museum thuishoorde. Het toenmalig hoofd monumentenzorg vond dat de stad zelf de beste bewaarplaats was omdat deze kunst altijd een openbare functie had gehad.

ADRIAAN REMIËNS – Arend

Aan de Stadionweg boven het poortje naar de Hygieastraat houdt een arend de wacht. Dit beeld van Adriaan Remiëns dateert uit 1924. 

ADRIAAN REMIËNS – Zon en Regen

Op de hoek van de Nieuwe Uilenburgergracht en de Oostersekade hangt aan de gevel een beeld van een weervrouwtje. Deze ongeklede dame, gemaakt door Adriaan Remiëns, laat aan de linker kant het goede weer zien met zonneschijn en aan de rechter het slechte weer bliksem.

ADRIAAN REMIËNS – Twee arenden

In de Veeteeltstraat in Betondorp bevinden zich bij de Duivendrechtselaan twee grote, gestileerde arenden. Deze beelden uit 1923 van Adriaan Remiëns sieren de fraaie bebouwing van Dick Greiner, de architect die ook de karakteristieke bibliotheek aan de Brink in dit stadsdeel heeft gebouwd.

ADRIAAN REMIËNS – Nijlpaardenkoppen, kikkers met visjes

Over de Plantage Muidergracht ligt de Lau Mazirelbrug. Deze brug (nr.259) is vernoemd naar de juriste en verzetsstrijdster Laura Carola Mazirel (1907-1974). De brug is ontworpen door Piet Kramer in 1924 en heeft dit keer geen beeldhouwwerk van Hildo Krop. Hier is Adriaan Remiëns de maker van de brugversieringen. We zien nijlpaardenkoppen en aan beide kanten van de brug in het midden een kikkers met visjes.

ADRIAAN REMIËNS - Twee koppen

In de Copernicusstraat, op de hoeken met respectievelijk de Pythagorasstraat en de Linnaeusparkweg, hangen aan de gevel twee koppen. Deze twee verschillende zandstenen koppen van de Amsterdamse beeldhouwer Adriaan Remiëns dateren uit het begin van de jaren twintig van de vorige eeuw en werden hoogstwaarschijnlijk speciaal gemaakt voor deze woningblokken.

THEO VOS / JAN TRAPMAN / JOHAN POLET / FRITS VAN HALL / ADRIAAN REMIËNS / MARINUS VREUGDE – Viaductversieringen

In de Nieuwe Hoogstraat staat een opmerkelijk gebouw uit 1983. Het gebouw zelf is niet zo bijzonder, maar de gevelstenen des te meer. Deze stenen zijn van oorsprong spoorwegviaductversieringen die dit moderne pand op deze plek een historisch karakter moeten geven. In de jaren twintig van de vorige eeuw werd er begonnen aan een ringspoorbaan rond Amsterdam, maar de crisis in 1933 gooide roet in het eten. In 1930 waren er wel al twee viaducten gereed gekomen – een over de Boerenwetering en een andere over de Amstelveenseweg. Zes beeldhouwers maakte sculpturen voor deze viaducten. Theo Vos en Jan Trapman werkten mee aan beide viaducten. Johan Polet en Frits van Hall maakten werk voor het Boerenweteringviaduct en Adriaan Remiëns en Marinus Vreugde aan het Amstelveensewegviaduct. Vanwege de slechte staat zijn beide bouwwerken na de oorlog afgebroken. Gelukkig werden de sculpturen opgeslagen, zodat ze hergebruikt konden worden. Bij nadere beschouwing is goed te zien dat de beelden allen onderwerpen hebben met betrekking tot de spoorwegen. Naast de stoom is ook al de elektriciteit verbeeld in de serie. Let ook op de sluitstenen welke werden hergebruikt aan de dakranden van het pand.

ADRIAAN REMIËNS - Fabeldier

 (foto uit 1986)

Vóór 1878 heette de Linnaeusstraat  Oetewalerweg, naar het gehucht Oetewaal of Houtewaal. De naam Oetewaal komt al in 1387 voor en lag ooit op de plaats van de  Oranje-Nassaukazerne aan de Sarphatistraat. De namen van de Oetewalerstraat, -pad en -brug herinneren nog hieraan. De Oetewalerbrug over de ringvaart van de Watergraafsmeer, gebouwd in 1924 door Piet Kramer, maakt een massieve indruk. De afstand tussen brugdek en het water is zeer gering. Bezwaarlijk is dit niet omdat er op de ringvaart toch geen boten varen. De drie fabeldieren op de brug zijn van de hand van Adriaan Remiëns. Inmiddels zijn deze kalkstenen beelden in de loop der tijd flink afgesleten.

bron: d'Ailly's Historische Gids van Amsterdam