HARALD SCHOLE - Viaductversieringen Nieuwe Hoogstraat

Vandaag een reactie ontvangen van beeldend kunstenaar Harald Schole op mijn blogbericht van 17 april 2011 betreffende de viaductversieringen aan winkelpanden aan Nieuwe Hoogstraat 12-16:

“ Ik mocht uitzoeken wat ik interessant vond. Dwalend over de opslagplaatsen van Monumentenzorg zag ik klokgevels, trappen, gevelstenen en allerlei ornamenten. Ineens werd mijn aandacht getrokken door die grote brokken graniet grotendeels weggezakt in de modder”.
Harald Schole vertelt over zijn eerste opdracht na de Rietveld Academie. In 1981 was aan hem de opdracht gegund om in nieuwbouw in de Nieuwe Hoogstraat oude gevelstenen te verwerken in de moderne architectuur. Een wens van de architect Guido van Overbeek en de buurt werden daarmee vervuld.
“ Daar aan de rand van de stad vond ik 12 stukken van dezelfde steensoort. Het leek werk van Hildo Krop. Het bleken echter sculpturen uit de jaren dertig, gemaakt voor viaducten in het traject van de geplande ringspoorbaan (de huidige A10). Ze lagen daar al sinds de jaren 50 van de vorige eeuw en niemand wist wat ie er mee aan moest. Alles was trouwens wel gedocumenteerd. Zo ontdekte ik dat niet Krop maar verschillende kunstenaars, in reliëfs symbolen verwerkten die met de spoorwegen en vooruitgang te maken hebben. Jan Polet verbeeldde Nijverheid door een man met raderen en een hamer. Jan Trapman typeerde Energie door man blazend boven een fluitketel met stoom. Van zijn hand is ook een rennend paar, een seinpost en saluerende hand van de stationschef. En Mercurius symbool van de handel. Deze symbolen vond ik ook passend voor deze plek. In de Nieuwmarkt was na een tumultueuze tijd sprake van stadsherstel. De oorlog, de sloop vanwege de metro hadden van de Hoogstraat een treurige straat gemaakt, met gaten door sloop en verder veel verwaarloosde en dichtgetimmerde panden. Met de nieuwbouw van woningen en winkels kwam er weer leven in de buurt.
De ringspoorbaan is er nooit gekomen en de overbodige viaducten zijn met dynamiet gesloopt, dat is bepaald niet zachtzinnig gegaan. De stenen waren niet alleen beschadigd maar bedekt door een algenlaag. Gelukkig waren de beeltenissen nauwelijks aangetast. Weken ben ik bezig geweest met mijn hamer en beitel van gehard staal. Ik heb wel 3 kilo aan metaal platgeslagen om ze zo te bewerken dat ze in de nieuwbouw pasten. De beeldkant van de stenen zijn zorgvuldig schoongemaakt, het bijwerken betrof alleen de ruwe zij- en achterkanten. De etalages kregen brede vensterbanken, vier staande beelden plaatste ik als pylonen in de gevel. Verder adviseerde ik verticaal metselwerk om zo een verbinding te maken tussen de plint en de dakbekroning.
Hoewel ik het zelf erg geslaagd vind en hergebruik geen novum is (Schole’s voorbeeld is bijvoorbeeld het bronzen vierspan uit de oudheid, later geplaatst op de basiliek van San Marco in Venetië) kwam er snoeiharde kritiek op deze vervlechting van architectuur en kunst. Kunsthistoricus Baalman vond de reliëfs volledig uit zijn context gerukt dat was van mening dat het werk in een museum thuishoorde. Het toenmalig hoofd monumentenzorg vond dat de stad zelf de beste bewaarplaats was omdat deze kunst altijd een openbare functie had gehad.